Σωματική και ψυχοκινητική ανάπτυξη παιδιών (septona.gr)

Σωματική και ψυχοκινητική ανάπτυξη παιδιών

Η ανάπτυξη του ανθρώπου ξεκινάει από την εμβρυική ζωή και διακρίνεται στη σωματική και την ψυχοκινητική ανάπτυξη.

Ο όρος σωματική ανάπτυξη του παιδιού αναφέρεται στην αύξηση του ύψους, του βάρους και στις υπόλοιπες αλλαγές του σώματος, που συμβαίνουν στη νεογνική, τη βρεφική, την παιδική και την εφηβική ηλικία. Τον πρώτο χρόνο ζωής ο ρυθμός σωματικής αύξησης είναι ραγδαίος. Τα βρέφη αναμένεται να διπλασιάσουν το βάρος γέννησης στους 4-6 μήνες και να το τριπλασιάσουν στην ηλικία του ενός έτους. Στη συνέχεια, ο ρυθμός σωματικής ανάπτυξης επιβραδύνεται μέχρι την εφηβεία. Τότε, σημειώνεται ξανά ραγδαία σωματική ανάπτυξη ταυτόχρονα με σημαντικές αλλαγές στη μορφολογία του σώματος, που οδηγούν στη σωματοδομή του ενήλικα άνδρα και γυναίκας αντίστοιχα.

Η αξιολόγηση της ανάπτυξης των παιδιών πραγματοποιείται με τη χρήση καμπυλών ανάπτυξης για το βάρος, το ύψος, την περίμετρο κεφαλής και το δείκτη μάζας σώματος. Πλέον, χρησιμοποιούνται οι καμπύλες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, ανάλογα με το φύλο του παιδιού. Μία μόνο αξιολόγηση μέτρησης δεν αρκεί για να δώσει σημαντικές πληροφορίες για την ανάπτυξη. Αντίθετα, απαιτούνται περισσότερες μετρήσεις ανά τακτά χρονικά διαστήματα, που καθορίζονται από τον παιδίατρο, για να αξιολογηθεί η διαχρονική σωματική ανάπτυξη του παιδιού.

Γενικά, η σωματική ανάπτυξη του παιδιού καθορίζεται κυρίως από το γενετικό υπόβαθρο των γονέων. Μόνο κατά τον πρώτο χρόνο ζωής, αντικατοπτρίζει και την επάρκεια της σίτισης. Παιδιά που κινούνται σταθερά στις ανώτερες ή κατώτερες καμπύλες δε θα πρέπει να εμπνέουν ανησυχία, ειδικά αν προέρχονται από μεγαλόσωμους ή μικρόσωμους γονείς. Αντίθετα, αυτό που θα ανησυχήσει τους γονείς και τον παιδίατρο είναι μια μεγάλη μεταβολή στη θέση του παιδιού στα διαγράμματα των καμπυλών ανάπτυξης.

Ταυτόχρονα με τη σωματική ανάπτυξη, τα παιδιά εξελίσσονται ψυχοκινητικά από την πρώτη μέρα της ζωής τους. Η ψυχοκινητική ανάπτυξη των παιδιών είναι η λειτουργική διαφοροποίηση του οργανισμού, κατά τη διάρκεια της οποίας αποκτώνται συνεχώς νέες ικανότητες. Είναι μία συνεχής και δυναμική διαδικασία, η οποία πραγματοποιείται κλιμακωτά, με συγκεκριμένη σειρά απόκτησης των δεξιοτήτων σε ένα αναμενόμενο εύρος ηλικιών.

Η αξιολόγηση της ψυχοκινητικής ανάπτυξης γίνεται με την αξιολόγηση των επιμέρους τομέων της, δηλαδή της αδρής κινητικότητας, της λεπτής κινητικότητας, της ακοής, της γλώσσας και της κοινωνικής συμπεριφοράς. Οι τομείς αυτοί αλληλοεπηρεάζονται, καθώς οι δεξιότητες σε κάθε έναν από αυτούς επηρεάζουν την απόκτηση ικανοτήτων στους υπόλοιπους.

Έτσι, αξιολογείται η κατάκτηση συγκεκριμένων δεξιοτήτων σε συγκεκριμένες ηλικίες, που ονομάζονται αναπτυξιακά ορόσημα. Τα αναπτυξιακά ορόσημα προκύπτουν από τα ίδια τα παιδιά σε σχέση με την αποκόμιση δεξιοτήτων. Οι δεξιότητες που παρουσιάζονται από την πλειοψηφία των παιδιών μιας ορισμένης ηλικίας, δημιουργούν και τα αναπτυξιακά ορόσημα. Βέβαια, υπάρχουν και παιδιά που αργούν να αποκτήσουν μία δεξιότητα βάσει ηλικίας, αλλά και αυτά που θα την αποκτήσουν νωρίτερα σε σχέση με τα άλλα. Ο παιδίατρος είναι σε θέση να αξιολογήσει την αναπτυξιακή ή μη ωριμότητα του παιδιού, και να καθορίσει τις κατάλληλες παρεμβάσεις.

Παναγιώτα Χαϊκάλη Παιδίατρος

https://www.septona.gr/faq/anaptiksi-paidiou/